Yteke de Jong schrijft in de Telegraaf (13-09-2024) dat Erik Maas, bestuurder van vakbond CNV, waarschuwt voor opnieuw lange rijen voor de reizigers op Schiphol.
Schiphol heeft nu namelijk contracten met 5 bedrijven voor beveiliging, waarvan iedereen het meest bekend is met de handbagagecontrole. Je weet wel, de heren en dames die hun uiterste best doen om iedereen zo snel mogelijk door de poortjes heen te krijgen. Met jassen, riemen, horloges, telefoons en kleingeld in de bakken, af en toe een fouillering en het doorlopend scannen van de handbagage. Zorgvuldig op zoek naar items die de reizigers in gevaar zouden kunnen brengen. Exacte data over de situatie in Nederland ken ik niet, maar de TSA geeft aan in Amerika 18 vuurwapens per dag te onderscheppen en helaas, we lijken iedere dag een beetje meer op dat land.
Daarnaast is in het verleden al gebleken dat met name de veiligheidscontroles een ware bottleneck kunnen vormen in het logistieke luchthaven proces. Iedereen kan zich de journaalbeelden van de lange rij wachtenden, kronkelend tot zelfs buiten het luchthavengebouw, nog goed heugen. Personeelstekort was daarbij een belangrijke oorzaak.
Kortom, die beveiligingsbedrijven hebben een enorme impact op zowel de veiligheid als de reisbeleving van de reiziger en je zou ze zomaar als ‘strategische’ leveranciers kunnen bestempelen. En de contracten met die leveranciers moeten nu opnieuw worden aanbesteed.
Schiphol is Europees aanbestedingsplichtig en contracten van onbepaalde tijd zijn daarbij niet toegestaan. Dat is enorm spijtig, want naar onze mening doe je er goed aan om alle strategische contracten, dat wil zeggen contracten die een enorme impact hebben op klanten, jouw verdienmodel en het bestaansrecht van jouw organisatie, juist voor onbepaalde tijd af te sluiten.
Uiteraard met wederzijdse opzegmogelijkheden op basis van prestaties en tevredenheid en goede afspraken over kosten, rendement en faire consequenties van opzegging. Want waarom zou je steeds opnieuw de boel overhoop gooien met strategische partners waar je tevreden over bent?
Europees aanbestedingsrecht staat alleen contracten voor bepaalde tijd toe. Hoe lang die bepaalde tijd dan mag zijn, varieert per aanbestedingsjurist. Maar in deze context klinkt acht jaar niet vreemd.
Je zou kunnen denken, dat moet nu eenmaal, en even vervelend maar dan ben je er wel weer voor acht jaar vanaf. Klinkt best sympathiek toch? Maar dit soort aanbestedingen zorgen altijd voor een extreem rommelige periode. In het operationeel gezien beste geval worden dezelfde vijf bedrijven gecontracteerd voor de komende acht jaar voor dezelfde activiteiten. Dan blijft de schade beperkt tot personeel dat gedurende de aanbestedingsperiode een andere baan krijgt aangeboden en alvast vertrekt voordat hij of zij straks moet. Geen ondenkbaar scenario in deze arbeidsmarkt. En wat denk je van stakingen uit onvrede? Een aanbesteding duurt een maand of zes, maar nu het in de krant staat begint de onrust eigenlijk vandaag al.
In een veel slechter geval verliezen bestaande partijen de aanbesteding. Hoe gaan de winnende partijen dan voor 5.000 medewerkers zorgen? In principe worden de bestaande medewerkers overgenomen door de winnende partijen. Als ze er dan nog zijn natuurlijk, en als ze dan nog willen. Wat denk je, krijgen ze dan dezelfde arbeidsvoorwaarden of hebben de winnaars zoveel lager moeten aanbieden dat dat niet meer kan? Krijgen ze een nieuwe leidinggevende? Andere taken, afspraken, roosters en systemen? Of een combinatie van deze ellende? Misschien voor een aantal van hen een goed moment om over te stappen naar een andere werkgever of te gaan voor een omscholingstraject.
De kans is groot dat de huidige beveiligingsmedewerkers er niets mee opschieten. En de reizigers ook niet. Als ik zo om me heen luister zorgt dit schrikbeeld er nu al voor dat reizigers Schiphol proberen te mijden. Uitwijken naar andere luchthavens, de trein, eigen vervoer en zelfs vakantie in eigen land worden steeds aantrekkelijker. Leuk dat je dan groots hebt ingezet op horeca en retail als belangrijk onderdeel van je verdienmodel, maar als passagiers via Zaventem of Dusseldorf vliegen, bestellen ze bij jou zeker geen koffie met gebak. En ze shoppen ook niets.
Uiteindelijk dus ontevreden klanten, ontevreden strategische leveranciers, ontevreden beveiligers en het is nog niet eens begonnen. Niet echt ‘inkopen met businessfocus’ zoals InkoopAcademie dat voorstaat.
Dhr. Maas suggereert dat Schiphol dit zou kunnen vermijden door zelf de beveiligers in dienst te nemen. Geen gekke gedachte wanneer je bedenkt dat je concurrentie beïnvloedende activiteiten wellicht zelf uit wilt voeren.
Naast de impact op het verdienmodel, kun je je kostentechnisch gezien met recht afvragen waarom Schiphol aan 5 bedrijven winstmarges betaalt, bovenop de salarissen voor de 5.000 medewerkers die ze dagelijks nodig hebben en via deze bedrijven inzetten. Hier wordt de aandeelhouder ook niet beter van. En aangezien alle kosten uiteindelijk worden doorberekend aan de eindklant, delen de reizigers uiteindelijk ook in deze potentieel negatieve financiële feestvreugde.
Daarnaast lijkt het me in deze arbeidsmarkt ook beter om na te denken over vaste dienstverbanden. Goede mensen zijn lastig te krijgen. Vinden, binden en boeien is het credo. Ik zou als beveiliger liever een vaste medewerker van Schiphol zijn, met een langdurige en veelbelovende carrière, dan in dienst van een bedrijf met een onzekere toekomst omdat steeds weer contracten verloren kunnen worden en het schuifspel opnieuw gespeeld wordt.
Uiteindelijk wellicht beter voor de reizigers, de medewerkers en de aandeelhouders.
Dhr. maas heeft een goede kijk op inkopen met businessfocus!